logo

ekultura.org – raport mashup


 

DIGITALIZACJA DZIEDZICTWA W LICZBACH



W latach 2011-2014 ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego finansowano digitalizację zasobów dziedzictwa kulturowego w ramach dwóch podstawowych programów: KULTURA+ Priorytet: Digitalizacja (Kultura+) oraz, w latach 2013-2014 program Ochrona i Cyfryzacja Dziedzictwa Kulturowego (OCDK).

 

Kto digitalizował?

.
KULTURA+

  • państwowe instytucje kultury
  • samorządowe instytucje kultury
  • instytucje filmowe
  • archiwa

OCDK

  • organizacje pozarządowe
  • uczelnie państwowe
  • kościoły i związki wyznaniowe

Dzięki dofinansowaniu z programu KULTURA+ w ciągu 4 lat 86 instytucji zrealizowało 164 różne projekty. Z kolei, z programu OCDK skorzystało 50 organizacji/kościołów/uczelni przygotowując 61 różnych projektów. Program OCDK trwał tylko 2 lata, jego budżet był dziesięciokrotnie niższy niż budżet KULTURY+ (około 70 mln KULTURY+ w porównaniu do około 7 mln OCDK), a poszczególne projekty były realizowane na znacznie mniejszą skalę.

0

GODZIN ZASOBÓW AUDIOWIZUALNYCH

0

ZDJĘĆ ORAZ KILKA MILIONÓW SKANÓW DOKUMENTÓW

0

OBIEKTÓW Z ZASOBÓW MUZEALNYCH

0

KSIĄŻEK I STARODRUKÓW

Dla kogo zdigitalizowano?


 

Instytucje niepubliczne i uczelnie poświęcały więcej miejsca niż instytucje publiczne dokładnemu określeniu swoich potencjalnych odbiorców, do których należeli w szczególności: “naukowcy”, “profesjonaliści poszukujący materiałów w celach zawodowych, w tym nauczyciele” oraz “hobbyści”.

 

17,5% wszystkich wniosków, które wpłynęły do programu KULTURA+ i aż 47,5% wniosków złożonych do programu OCDK zawierało określenie (identyczne lub bardzo podobne): “z naszego projektu skorzystają różne grupy wiekowe i społeczne, w tym osoby z niepełnosprawnością”.

 

W co ósmym (15%) wniosku do KULTURA+ i co trzecim (34%) do OCDK można było znaleźć uwagę o tym, że: “ważny jest cel edukacyjny.

 


 

 

Beneficjenci we wnioskach różnie rozumieli warunek “udostępnienia” zdigitalizowanych zasobów - dla niektórych oznaczało ono udostępnienie wizerunków ze znakiem wodnym (12 wniosków), dla innych udostępnienie za darmo w celach prywatnych i edukacyjnych, a za odpłatnością w celach komercyjnych (24 wnioski), dla jeszcze innych możliwość oglądania zdigitalizowanych zbiorów, ale już niekoniecznie ich ściągnięcia na dysk (79 wniosków). Tylko 4 instytucje zadeklarowały zgodę na bezpłatne wykorzystanie zbiorów również w celach komercyjnych.

 

.

ŚWIADOMOŚĆ POLSKICH INTERNAUTÓW NT. DIGITALIZACJI

.

Jak pokazało przeprowadzone przez nas badanie, jeżeli chodzi o świadomość polskich internautów na temat digitalizacji w Polsce, można mówić o umiarkowanym sukcesie. Około 1/3 spośród 25,7 mln polskich internautów wie, czym jest digitalizacja oraz rozpoznaje serwisy na których cyfrowe dziedzictwo można znaleźć.

.

 

WIEDZA NT. DIGITALIZACJI JEST WCIĄŻ OGRANICZONA

Jedynie 6 na 10 respondentów, którzy deklarują wiedzę nt. prowadzonej digitalizacji, jest w stanie wskazać konkretną platformę. Najbardziej rozpoznawalny jest serwis Narodowego Archiwum Cyfrowego gromadzący zdigitalizowane zdjęcia, dokumenty i filmy.

.

 

KTÓRE Z PORTALI UDOSTĘPNIAJĄCYCH W INTERNECIE ZASOBY DZIEDZICTWA KULTURY ZNA PAN(I), CHOĆBY ZE SŁYSZENIA?

.

.

NAC.GOV.PL26%

SZUKAJWARCHIWACH.PL16%

ZABYTEK.GOV.PL13%

POLONA.PL11%

NINATEKA.PL7%

EUROPEANA.EU6%

 

Poparcie dla udostępniania zasób dziedzictwa w internecie jest wysokie i rośnie wraz z doświadczeniem osobistego wykorzystywania tego rodzaju zasobów.

.

 

Czy Pana(i) zdaniem instytucje posiadające ważne zasoby dziedzictwa kulturowego powinny udostępniać je w internecie?”

.

Wśród internautów dominuje poczucie, że cyfrowe zasoby kultury mają wartość dla całego społeczeństwa. Czym młodsza grupa wiekowa tym silniejsze przekonanie, że cyfrowa kultura może być przydatna wszystkim internautom, a nie wyłącznie wąskiej grupie specjalistów.

.


81% badanych deklaruje chęć skorzystania z jakiegoś rodzaju zasobu cyfrowej kultury. Ponadto, internautów zainteresowanych korzystaniem z cyfrowej kultury jest zdecydowanie więcej od internautów mających świadomość, iż digitalizacja ma miejsce. Oznacza to, że odpowiednio podjęte działania w obszarze strategii promocji i upowszechniania mają szansę znacząco zwiększyć liczbę osób korzystających ze zdigitalizowanego dziedzictwa kulturowego.

.

 

 

61,7% ankietowanych opowiedziało się za finansowaniem tego procesu w oparciu o środki publiczne, a 38,3% wskazało na finansowanie ze środków prywatnych. Podobnie rozkładają się odpowiedzi dotyczące płatnego udostępniania zasobów. Według zdecydowanej większości respondentów zdigitalizowane zasoby powinny być udostępniane przez instytucje kultury bezpłatnie.


Świadomość internautów nt. digitalizacji w Polsce znajduje się na średnim poziomie i jeszcze nie ugruntowały się na tyle silne marki serwisów z cyfrowym dziedzictwem, które byłyby rozpoznawane przez większość użytkowników sieci. Z drugiej, internauci deklarują wysokie poparcie dla procesu digitalizacji dziedzictwa kulturowego i wykazują duże zainteresowanie korzystaniem z tego rodzaju zasobów. To pokazuje, że działania zmierzające do udostępniania dziedzictwa kulturowego są potrzebne, ale też cały czas zbyt mało widoczne. Przed instytucjami będącymi w posiadaniu zdigitalizowanych zasobów stoi teraz wyzwanie, być może nawet trudniejsze od samej digitalizacji, polegające na szerokim upowszechnieniu i „ożywieniu” cyfrowego dziedzictwa.

.

 

UDOSTĘPNIANIE ZDIGITALIZOWANYCH ZASOBÓW

.

.

Digitalizacja zbiorów kultury, a następnie udostępnianie ich w postaci cyfrowej szerokiemu gronu odbiorców jest postrzegane jako istotny czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego. Jednak żeby tak się stało, narzędzia wykorzystywane do udostępniania cyfrowego dziedzictwa muszą być atrakcyjne i dostępne dla wszystkich, a korzystanie ze zdigitalizowanych zasobów intuicyjne i przyjemne. W ramach ekultury postanowiliśmy sprawdzić w jaki sposób polskie repozytoria z cyfrowym dziedzictwem odpowiadają na takie wyzwanie. 


Zanalizowano witryny przygotowane przez 132 podmioty, które w latach 2011-2014 były beneficjentami Programu Wieloletniego KULTURA+, Priorytet: Digitalizacja oraz Programu Dziedzictwo Kulturowe. W przypadku 18 z nich w momencie prowadzenia badania zespołowi badawczemu nie udało się zlokalizować stron lub były one jeszcze w trakcie budowy.

.


Jednym ze wskaźników, który pokazuje jaką rolę przypisuje się zdigitalizowanym zasobom jest miejsce jakie zajmują te zasoby w całej strukturze strony www beneficjentów programów ministerialnych. Jedynie około 40% analizowanych podmiotów posiada bezpośredni link do zdigitalizowanych zasobów na swojej stronie głównej.

.


Niecałe 45% stron zawiera element metadanych, w którym powinien znaleźć się krótki opis zawartości strony. Jest to o tyle ważne, że obok tytułu, to właśnie ten element wyświetla się w wynikach wyszukiwania i stanowi pierwszy punkt styczności z potencjalnym użytkownikiem, informując go o tym, co można znaleźć w serwisie.